Al’ummar Jamhuriyar Dimokaradiyyar Congo sun fara kada kuri’a a zabukan gama gari masu muhimmanci, inda shugaban kasar mai ci Félix Tshisekedi ke neman sake tsayawa takara a cikin ‘yan adawar da ke cikin wani yanayi na siyasa da tsaro.
An hangi mai kada kuri’a na farko da misalin karfe 06:09 (04:09 agogon GMT) a wata rumfar zabe da ke Kisangani, dake gabashin kasar, wanda da yake gaban yammaci sa’a daya, ya fara kada kuri’a.
Sa’o’in bude rumfunan zabe na daga karfe 06:00 zuwa 17:00 agogon kasar.
“Na isa karfe 4:00, karfe 6:00 ne, kuma har yanzu ba su fara ba; ba sa mutunta ƙa’ida!” ya koka da Muhigo Rutigo, dan shekaru 75 a duniya, a wajen rumfar zabe ta Zanner da ke tsakiyar Goma, babban birnin lardin Kivu ta Arewa.
Idan har yanzu masu kada kuri’a na kan layi da karfe 17:00, za a bude rumfar zaben da abin ya shafa har sai sun kada kuri’a, kamar yadda hukumar zabe ta tabbatar.
An ayyana ranar Laraba a matsayin ranar hutu, kuma kamar yadda aka yi a zabukan da suka gabata, an rufe iyakoki, da kuma dakatar da zirga-zirgar jiragen cikin gida daga tsakar dare zuwa tsakar dare.
Kimanin masu kada kuri’a miliyan 44 ne aka yi wa rajista, daga cikin mutane kusan miliyan 100, da su zabi shugabansu, da kuma mataimakan kasa da na larduna da kuma, a karon farko, ‘yan majalisar kananan hukumomi.
Wani na farko shi ne ‘yan kasar Kongo na kasashen waje suna kada kuri’a a kasashe biyar.
Sama da ‘yan takara 100,000 ne ke fafata a zabukan hudu.
Shugaban Céni, Denis Kadima, ya yi alkawarin tabbatar da gaskiya a cikin aikin, tare da sa ido kan tattara sakamakon.
Sai dai bai bayyana lokacin da za a saka sakamakon farko a wata cibiyar gudanar da ayyuka da aka kafa musamman a Kinshasa ba.
An tura tawagar sa ido kan zabe da dama.
Tare da mutane 25,000, manufar cocin Katolika da Furotesta ita ce mafi girma, kuma ana bin ra’ayoyinta da yanke shawara bisa ga al’ada. Shugabanninta sun yi alkawarin a ranar Talata “ƙidaya kuri’u” ga shugaban kasa
A wannan zabe na zagaye guda, Félix Tshisekedi mai shekaru 60, wanda ke kan karagar mulki tun farkon shekarar 2019, ya sake tsayawa takara a karo na biyu da wasu ‘yan takara 18. Rikodinsa ya bambanta, wanda ya yarda, amma yana neman ƙarin shekaru biyar don “ƙarfafa nasarorin.”
A duk lokacin yakin neman zabe, ya kuma soki wadanda ake zargi da “‘yan takara na kasashen waje,” yana mai nuna cewa ba su da kishin kasa a gaban “cin zarafi” da ya danganta ga makwabcin Rwanda.
Babban mai kalubalantarsa, Moïse Katumbi mai shekaru 58, hamshakin attajiri kuma tsohon gwamnan lardin Katanga (kudu maso gabas) mai hakar ma’adinai, ya fuskanci hare-haren nasa musamman.
Daga cikin sauran ‘yan takarar shugaban kasa akwai Martin Fayulu, mai shekaru 67, wanda ya yi ikirarin cewa an sace masa nasara a zaben 2018, da kuma Dr Denis Mukwege, mai shekaru 68, wanda ya samu lambar yabo ta zaman lafiya ta Nobel, saboda aikin da ya yi a madadin matan da aka yi wa fyade, wanda aka sani a duniya, amma kuma dan siyasa ne.
‘Yan adawar sun yi imanin cewa kuri’ar ba za ta kasance cikin gaskiya ba kuma suna zargin gwamnatin da shirya zamba tun da wuri ta hanyar sanya mutanenta a shugaban Céni ko Kotun Tsarin Mulki.
“Ranar zabe za ta kasance cikin kwanciyar hankali; a lokacin sakamakon ne za a iya samun matsaloli, “in ji wani mai jefa kuri’a a Kinshasa ranar Talata.
Africanews/Ladan Nasidi.
