Cibiyar Kula da Cututtuka da Cututtuka ta Najeriya (NCDC), ta bayyana cewa tana kokarin karfafa rigakafi, shawo kan cutar kwalara a kasar. Darakta Janar na Hukumar NCDC, Dokta Ifedayo Adetifa, ne ya bayyana hakan a ranar Talata a Abuja, a taron sake duba tsare-tsare na kwalara.
Kwalara cuta ce mai saurin kamuwa da gudawa ta hanyar kamuwa da kwayar cutar ta hanji. Adetifa ya ce ya zuwa yanzu, an samu rahoton mutane 1629 da ake zargin sun kamu da cutar da suka hada da mutuwar mutane 48 daga Jihohi 13 a ranar 30 ga Afrilu.
D-G ya danganta lamarin da “ayyukan da ba su da tsaro kamar zubar da sharar da ba ta dace ba da kuma bayan gida na sa ruwa ya zama mara tsafta ga sha da amfanin mutum”.
Ya ce, don hana yaduwar cutar kwalara, mutane su tafasa ruwa kafin su sha, su rika amfani da ruwan da suke da kyau, a ajiye ruwa a cikin kwantena da aka rufe yadda ya kamata, sannan a daina bayan gida.
Adetifa ya ce bisa ga umarnin da aka ba ta, NCDC ta ci gaba da jagorantar shirye-shirye, ganowa, da kuma magance matsalolin lafiyar jama’a.
A cewarsa, cutar kwalara abu ne da za a iya karewa, don haka ya kamata duk masu ruwa da tsaki su dauki matakan da suka dace don dakile yaduwar ta gaba daya.
“A shekarar 2022, Najeriya ta yi rahoton mutuwar mutane kusan 600 sakamakon kamuwa da cutar kwalara, inda yara ‘yan tsakanin shekaru 5-14 suka fi mutuwa.
“Ba da wannan, kungiyar Ma’aikata ta NCDC tana yin hadin gwiwa tare da sauran ma’aikatun, hukumomi, da abokan tarayya su tabbatar da shirin dabarun aiki a Najeriya.
“Tsarin dabarun aiwatar da rigakafin cutar kwalara an tsara shi ne a watan Yunin 2022 kuma an sake sabunta shi a cikin Maris 2023,” in ji shi.
Don haka ya ce taron tabbatar da aikin ya kasance domin masu ruwa da tsaki su yi nazari tare da daidaita sakamakon da aka gudanar a baya, inda aka tattauna ci gaban da aka samu, da aiki da kuma gibi.
Ya ce ta kuma samar da zabuka don daidaitawa tsakanin sassa da yadda za a karfafa shirye-shiryen dakile cutar kwalara nan da shekarar 2027.
Shugaban na NCDC ya ce manufar siyasa ita ma tana da matukar muhimmanci wajen yaki da cutar kwalara. Wannan, in ji shi, yana bukatar hadin kai daga shugabannin gwamnati da jami’an gwamnati, don aiwatar da ingantattun matakan rigakafi da shawo kan lamarin.
“Wannan ya hada da saka hannun jari a cikin tsaftataccen ruwa da tsaftar muhalli, inganta ayyukan tsafta, samar da hanyoyin samun alluran rigakafi da magani, da gudanar da sa ido da lura da barkewar cutar kwalara.
“Ba tare da manufar siyasa ba, waɗannan matakan ba za a ba su fifiko ba ko kuma a ba su isassun kuɗi, wanda ke haifar da ci gaba da yaɗuwar cutar da ƙaruwar cututtuka da mace-mace.
“Bugu da ƙari, nufin siyasa ya zama dole don magance matsalolin zamantakewa da tattalin arziki da ke haifar da kwalara, kamar talauci da rashin daidaito,” in ji Adetifa.
Manema labarai sun ruwaito cewa jihohi 13 da ake zargin sun kamu da cutar kwalara a shekarar 2023 sun hada da Abia, Anambra, Bauchi, Bayelsa, Cross River, Ebonyi, Kano, Katsina, Niger, Ondo, Osun, Sokoto da Zamfara.
A cikin watan, jihohi biyar sun ba da rahoton mutane 98 da ake zargin sun kamu – Abia (11), Bayelsa (6), Kuros Riba (3), Katsina (24), Neija (2) da Zamfara (1). Har ila yau, a cikin makon da ya gabata, jihohi biyu sun ba da rahoton bullar cutar: Bayelsa (1) da Katsina (14).
Daga cikin wadanda ake zargin tun farkon shekarar, wadanda cutar ta fi shafa sun kasance a cikin ‘yan shekaru biyar, sai kuma masu shekaru 45 a jimillar maza da mata.
Ya zuwa yanzu, kashi 53 cikin 100 na wadanda ake zargin maza ne da kashi 47 cikin 100 na mata.
Jihohi bakwai – Cross River (718), Ebonyi (227), Zamfara (177), Bayelsa (160), Abia (118), Katsina (115), da Neja (94) ke da kashi 99 cikin 100. abubuwan tarawa.
Uku daga cikin kananan hukumomi goma sha biyar na kasar nan, Obubra a Kuros Riba (515), Gusau a Zamfara (177), da Ikwo LGA a Ebonyi (146) sun bayar da rahoton kashi 51 cikin 100 na masu dauke da cutar a shekarar 2023.
Leave a Reply