Gidajen tarihi guda biyu na Birtaniyya suna mayar wa Ghana kayayyakin tarihi na zinari da azurfa a karkashin wani shiri na bada lamuni na dogon lokaci shekaru 150 bayan kwashe kayayyakin daga mutanen Asante a yakin da Birtaniyya ta yi wa mulkin mallaka a yammacin Afirka.
Gidan kayan tarihi na Biritaniya da gidan tarihi na Victoria & Albert da ke Landan, tare da gidan kayan tarihi na Manhyia Palace a Ghana, a ranar Alhamis sun ba da sanarwar hadin gwiwar “muhimmancin al’adu”, wanda ke yin watsi da dokokin Burtaniya da suka haramta dawo da dukiyar al’adu zuwa kasashensu na asali.
An yi amfani da waɗannan dokokin don hana Gidan Tarihi na Biritaniya dawo da Marmara na Parthenon, wanda kuma aka sani da Elgin Marbles, zuwa Girka.
Wasu abubuwa 17 gabaɗaya suna cikin tsarin lamuni, gami da guda 13 na kayan sarauta na Asante da V&A suka saya a gwanjo a 1874.
Gidajen kayan tarihi sun samu kayayyakin ne bayan da sojojin Birtaniya suka yi awon gaba da su a lokacin yakin Anglo-Asante na 1873-74 da 1895-96.
“Wadannan abubuwa suna da mahimmancin al’adu, tarihi da kuma ruhaniya ga mutanen Asante,” in ji gidajen tarihi a cikin wata sanarwa. “Haka kuma suna da alaƙa da tarihin mulkin mallaka na Burtaniya a Yammacin Afirka, tare da yawancinsu da aka sace daga Kumasi a lokacin yakin Anglo-Asante na karni na 19.”
Abubuwan da yarjejeniyar lamuni ta kunsa suna wakiltar kaso ne kawai na kayan tarihi na Asante da gidajen tarihi na Biritaniya da masu tara kuɗi masu zaman kansu ke riƙe a duniya.
Gidan kayan tarihi na Biritaniya kadai ya ce yana da abubuwa 239 na Asante regalia a cikin tarinsa.
Nana Oforiatta Ayim, mai ba da shawara na musamman ga ministan al’adun Ghana, ya ce yarjejeniyar “mafari ce,” idan aka yi la’akari da dokokin Birtaniya da suka haramta dawo da kayan gargajiya.
Amma a karshe ya kamata a mayar da kayan ga masu shi, kamar yadda ta shaida wa BBC.
“Zan ba da misali, idan wani ya shigo gidanku ya yi fashi ya sace kayayyaki sannan ya ajiye su a gidansu, sannan bayan wasu shekaru ya ce, ‘Kun san me zan mayar muku da kayanku. ‘Ya za ku ji game da hakan?” in ji ta.
Africanews/Ladan Nasidi.
