Iran ta ce tana kunna sabbin cibiyoyi na ci gaba – wadanda ke wadatar da sinadarin Uranium ga shirin nukiliyar kasar – bayan da hukumar kula da makamashin nukiliya ta Majalisar Dinkin Duniya ta soki kasar kan rashin bayar da hadin kai ga hukumar.
Kamfanin dillancin labaran IRNA ya bayar da rahoton cewa, Iran za ta fara aiki da “sabbin sabbin ci gaba na ci gaba na nau’ikan iri daban-daban,” in ji sanarwar hadin gwiwa daga ma’aikatar harkokin wajen Iran da kungiyarta ta makamashin nukiliya.
Sanarwar ta ce, “ana daukar matakan ne don kare muradun kasar da kuma kara bunkasa makamashin nukiliya cikin lumana,” bisa la’akari da bukatun kasa da kuma ‘yancin kasar Iran, in ji sanarwar a cewar IRNA.
Shigar da iskar gas a cikin centrifuges wani bangare ne na tsarin inganta sinadarin uranium, wanda a karshe za a iya amfani da shi wajen kera makamin nukiliya, ko da yake Iran ta sha musanta cewa tana da wani buri na kera bam.
Kamfanin dillancin labaran reuters ya bayar da rahoton cewa, matakin mayar da martani ne ga hukumar kula da makamashin nukiliya ta kasa da kasa ta MDD IAEA, wadda kwamitinta ya zartar da wani kuduri a jiya Alhamis, inda ya umarci Iran da ta gaggauta inganta hadin gwiwarta da hukumar. Hukumar IAEA da Iran dai sun dade suna takun saka a kan batutuwa daban-daban, ciki har da gano sinadarin Uranium a wuraren da ba a ayyana makaman nukiliya ba.
A ranar alhamis din da ta gabata hukumar ta IAEA ta kuma bukaci hukumar da ta yi nazari kan ko Iran na da yuwuwar makaman nukiliya da ba a bayyana ba, da hadin gwiwarta da kungiyar.
Iran ta yi fatali da kudurin, inda ta bayyana a cikin sanarwar hadin gwiwa cewa yana da alaka da siyasa, inji rahoton IRNA. Sanarwar ta kara da cewa Iran za ta ci gaba da hadin gwiwa da hukumar ta IAEA ta fannin fasaha da tsaro kamar yadda aka amince a baya.
A cikin wata sanarwa da ta fitar a ranar Alhamis, ma’aikatar harkokin wajen Iran ta ce an zartar da kudurin “cikin matsin lamba da nacewa daga kasashen Turai uku da Amurka,” kuma ta yi gargadin cewa zai iya haifar da “amsar da ta dace daga Iran.”
Iran ta ce shirinta na nukiliya na zaman lafiya ne kawai. Sai dai a baya shugaban hukumar ta IAEA Rafael Mariano Grossi ya yi gargadin cewa Tehran tana da isassun isassun sinadarin Uranium da aka inganta zuwa matakin kusa da makami don kera bama-baman nukiliya da yawa idan ta zabi yin hakan.
Ya yarda cewa hukumar ta Majalisar Dinkin Duniya ba za ta iya ba da tabbacin cewa babu daya daga cikin jiga-jigan Iran da aka yi watsi da su don wadatar sirrin sirri.
Shi ma ministan tsaron Isra’ila Gideon Sa’ar ya yaba da kudurin hukumar ta IAEA, inda ya rubuta a X cewa “dole ne a dakatar da tseren nukiliyar Iran.” Kudurin “wani muhimmin bangare ne na kokarin diflomasiyya na hana Iran mallakar makaman nukiliya,” Sa’ar ya rubuta.
A karkashin sharuɗɗan yarjejeniyar nukiliyar da aka cimma a cikin 2015, Iran ta iyakance ga yin aiki kusan 5,000 tsofaffin ƙirar ƙira, kuma an ƙyale al’ummar su yi amfani da ci gaba na centrifuges don dalilai na bincike kawai.
Sai dai a hankali Tehran ta ja baya da alkawuran da ta dauka na cimma yarjejeniyar nukiliyar bayan da shugaban kasar na wancan lokaci Donald Trump ya fice daga yarjejeniyar a shekarar 2018 tare da sake kakabawa Iran takunkumin tattalin arziki wanda ya gurgunta tattalin arzikinta. Ya zuwa shekarar 2019, Iran tana ƙaddamar da sabbin centrifuges a wani babban hutu daga yarjejeniyar.
A farkon wannan shekara, Sakataren Harkokin Wajen Amurka Antony Blinken ya ce lokacin da Iran ta yi kaca-kaca – adadin lokacin da ake bukata don kera isassun kayan aikin makamin nukiliya – “watakila yanzu mako daya ne ko biyu,” mafi karancin lokacin da jami’an Amurka suka yi. taba nuni.
CNN/Ladan Nasidi.
