Shugaban Kasa Bola Tinubu Ya Gabatar Da Kasafin Kudi Triliyon 27.5 Ga Majalisar Kasa

Shugaban Najeriya Bola Tinubu ya ce gwamnatin tarayya za ta samar da kudaden da ake bukata domin dawo da kwanciyar hankalin tattalin arzikin kasar da kuma dakile mummunan tasirin kawar da tallafin a Najeriya.

 

 

 

Ya bayyana hakan ne a lokacin da yake gabatar da kudurin kasafin kudi na shekarar 2024 ga taron hadin gwiwa na majalisar tarayya, a Abuja.

 

 

 

Ya ce yana da yakinin cewa “Majalisar Dokoki ta kasa za ta ci gaba da hada kai da mu don ganin an gudanar da tattaunawa kan Kasafin Kudi na 2024, amma kuma an kammala shi tare da aikewa da sahihanci. Manufarmu ita ce Dokar Kasafin Kudi ta fara aiki a ranar 1 ga Janairu 2024.”

 

 

 

“Ya ku Sanatoci masu girma a Majalisar Dokoki ta kasa, na yaba da yadda kuka yi gaggawar yin la’akari da kasafin kudi na shekarar 2023 da tsarin kashe kudade na matsakaicin wa’adi na 2024-2026 da kuma takardar dabarun kasafin kudi. Matakin da kuka dauka cikin gaggawa yana jaddada sadaukarwar ku ga ci gaban tattalin arziki da kuma kyautata jin dadin jama’ar mu. Hakanan yana nuna sha’awar ku don yin aiki tare da haɗin gwiwa tare da reshen Zartarwa. Bama yiwa kanmu hidima. Dole ne a ko da yaushe mu himmatu wajen yin aiki tare domin yi wa al’ummar kasar mu abin kauna hidima da kuma amfanar da su”.

 

“Ya zuwa yanzu, wani al’amari ne da aka rubuta a tarihi shi ne tsoma bakina na farko na kasafin kudi a matsayina na Shugaban wannan kasa mai girma shi ne kawo karshen tsarin tallafin man fetur wanda ya tabbatar yana da illa ga lafiyar tattalin arzikin kasa baki daya. Na biyu shi ne tattaunawa tare da gabatar da ƙarin kasafin kuɗi domin ba wa gwamnati damar ta”

 

 

 

Na uku shi ne samar da karin kasafin kudi na biyu, wannan karon don ba mu damar cika alkawuran da muka dauka na inganta tsaron kasa, saka hannun jari kan ababen more rayuwa da bayar da tallafin da ake bukata ga gidaje masu rauni a cikin al’ummarmu.

 

 

 

“A lokacin da nake rantsar da ministocina da kuma yin tunani a kan kalubale na musamman da ke fuskantarmu, na gayyaci Ministocin don tunanin cewa muna ƙoƙarin dibar ruwa daga busasshiyar rijiya. A yau, na tsaya a gabanku don gabatar da kasafin mu na Sabbin Fata; kasafin kudin wanda zai kara gaba fiye da kowane lokaci wajen samar da daidaiton tattalin arziki, rage gibin da ake samu, da kara yawan kashe kudade da kasaftawa domin nuna muhimman fannoni takwas na wannan Gwamnati. Kasafin kudin da muke gabatarwa a yanzu shi ne ginshikin da za mu kafa makomar wannan kasa mai girma.”

 

 

 

MULKIN TATTALIN ARZIKI MAI YAWA

 

 

 

Shugaban ya ce har yanzu yanayin tattalin arzikin yana fuskantar kalubale a kasashen waje da kuma cikin gida.

 

 

“Ya ku Sanatoci masu girma, masu girma ‘yan uwa: duk da halin da ake ciki a duniya, tattalin arzikin Najeriya ya tabbatar da juriya, yana ci gaba da samun ci gaba mai inganci amma a cikin watanni goma sha biyu da suka gabata. Haɓaka hauhawar farashin kayayyaki ya tashi sama saboda raunin yanayin duniya. Domin shawo kan hauhawar farashin cikin gida, za mu tabbatar da daidaita matakan tsare-tsare na kasafin kudi , tare da hada kai da kananan hukumomi domin magance matsalolin tsarin da ke haifar da hauhawar farashin kayayyaki a Najeriya,” in ji shi.

 

 

 

Ya kara da cewa, “Shawarar kasafin kudi ta cimma burinmu na kammala muhimman ayyukan samar da ababen more rayuwa wanda zai taimaka wajen magance matsalolin tsarin tattalin arziki ta hanyar rage tsadar kasuwanci ga kamfanoni da tsadar rayuwa ga talakawa, mai girma ministan kasafi da tattalin arziki. Shirye-shiryen zai ba da cikakkun bayanai game da wannan tsari. “

 

 

 

AIKIN KUDIN 2023

 

 

 

Shugaban ya kuma ce an yi hasashen samun kudaden shigar da ya kai Naira tiriliyan 11.045 don samar da kasafin kudin shekarar 2023 na Naira tiriliyan 24.82 tare da gibin kashi 6.1 na GDP.

 

 

 

“Ya zuwa ranar 30 ga Satumba, jimillar kudaden shigar da Gwamnatin Tarayya ta samu ya kai Naira Tiriliyan 8.65, kusan kashi 96 na Naira Tiriliyan 8.28 da aka yi niyya. Duk da kalubalen da ake fuskanta, muna ci gaba da sauke nauyin da ya rataya a wuyan mu”.

 

 

 

JAMA’A KASAFIN KUDI NA 2024

 

 

 

Shugaban ya bayyana muhimman batutuwan da suka shafi kudurorin kasafin kudi na shekara mai zuwa.

 

 

 

” Kasafin Kudi na 2024 ya kasance taken Kasafin Kudi na Sabunta Fata. Kasafin kudin da aka gabatar na neman a samu ci gaban tattalin arziki mai wadatar ayyukan yi, da kwanciyar hankali a fannin tattalin arziki, da samar da ingantacciyar yanayin zuba jari, inganta jarin bil Adama, da rage fatara da samar da hanyoyin samar da zaman lafiya.

 

“Ana baiwa tsaro da tsaron cikin gida fifiko. Za a yi garambawul ga tsarin tsaro na cikin gida don inganta ayyukan tabbatar da doka da kare rayuka, dukiya da saka hannun jari a fadin kasar.

 

 

 

“Jaridar ɗan adam ita ce hanya mafi mahimmanci don ci gaban ƙasa. Don haka, kasafin ya fi ba da fifiko ga ci gaban ɗan adam tare da kulawa musamman ga yara, tushen al’ummarmu.

 

 

 

” Domin inganta ingantaccen aikin kasafin kudin mu, gwamnati za ta mayar da hankali wajen tabbatar da kimar kudi, da nuna gaskiya da rikon amana. Dangane da haka, za mu kara yin aiki kafada da kafada da abokan ci gaba da kuma kamfanoni masu zaman kansu.

 

 

 

“Don magance matsalolin da suka dade a fannin ilimi, za a aiwatar da wani tsari mai dorewa na bayar da tallafin karatu a manyan makarantu, ciki har da tsarin lamuni na dalibai da aka tsara zai fara aiki nan da Janairu 2024.

 

 

 

“Tsarin yanayin tattalin arziki yana da mahimmanci don haɓaka saka hannun jari masu zaman kansu da haɓaka haɓakar tattalin arziki. Muna da kuma za mu ci gaba da aiwatar da matakan kasuwanci da zuba jari don ci gaba mai dorewa.

 

 

 

“Muna sa ran tattalin arzikin zai bunkasa da mafi karancin kashi 3.76, sama da matsakaicin da aka yi hasashen duniya. Ana sa ran hauhawar farashin kayayyaki zai daidaita zuwa kashi 21.4 a cikin 2024.

 

 

 

“A cikin shirya kasafin kudin 2024, babban burinmu shi ne ci gaba da dorewar harsashinmu na ci gaban tattalin arziki mai dorewa. Muhimmiyar mayar da hankali kan wannan kasafin kuɗi da kuma tsarin kashe kuɗi na matsakaicin lokaci shine yunƙurin Najeriya na samun kyakkyawar makoma.

 

 

 

” Da yake jaddada haɗin gwiwar jama’a da masu zaman kansu, mun yi tanadi bisa dabaru don yin amfani da jari mai zaman kansa don gudanar da manyan ayyukan samar da tikiti a fannin makamashi, sufuri da sauran fannoni. Wannan alama ce mai mahimmanci mataki domin rarrabuwa da gaurayar makamashin mu, haɓaka inganci, da hanyoyin samar da makamashi. Ta hanyar ware albarkatu domin tallafa wa sabbin tsare-tsare da mu’amala da muhalli, muna da nufin sanya Najeriya a matsayin jagorar yanki a yunkurin duniya na samar da makamashi mai tsafta da dorewa,” in ji shi.

 

 

 

Shugaba Tinubu ya lura da cewa 2024-2026 da aka sake fasalin Tsarin Kuɗi na Matsakaici (MTEF) da Takarda Dabarun Fiscal (FSP) sun tsara ma’auni na kasafin 2024.

 

 

 

“Bayan mun yi nazari sosai kan abubuwan da ke faruwa a kasuwannin man fetur na duniya da kuma yanayin cikin gida, mun amince da tsarin farashin mai na dalar Amurka 77.96 a kowace rana, da kuma kiyasin samar da mai a kullum na ganga miliyan 1.78 a kowace rana. Mun kuma amince canjin Naira na 750 akan Dalar Amurka a shekarar 2024.

 

 

“Saboda haka, ana shirin kashe jimillar Naira Tiriliyan 27.5 ga Gwamnatin Tarayya a shekarar 2024, wanda ba a sake biyan basussukan Naira Tiriliyan 9.92 ba, yayin da ake hasashen biyan bashin zai kai Naira Tiriliyan 8.25, babban kudin kuma ya kai Naira Tiriliyan 8.7”. Ya lura.

 

 

 

Ya kara da cewa Najeriya ta ci gaba da jajircewa wajen biyan bashin da ake bin ta, kuma aikin basussukan da aka yi hasashe shine kashi 45% na kudaden shiga da ake sa ran.

 

 

 

” Ana hasashen gibin kasafin kudin zai kai Naira tiriliyan 9.18 a shekarar 2024 ko kuma kashi 3.88 na GDP. Wannan ya yi kasa da gibin Naira tiriliyan 13.78 da aka samu a shekarar 2023 wanda ke wakiltar kashi 6.11 na GDP. Za a yi amfani da gibin ne ta hanyar sabbin rancen da ya kai Naira tiriliyan 7.83, da Naira biliyan 298.49 daga cikin kudaden da ake samu na kamfanoni da kuma rage Naira tiriliyan 1.05 kan lamuni da aka samu na wasu ayyuka na ci gaba,” in ji shi.

 

 

 

Shugaban ya kuma ce, “Gwamnatinmu ta ci gaba da jajircewa wajen samar da ci gaban tattalin arziki mai fadi da kuma hadin kai. Muna nazarin shirye-shiryen zuba jari na zamantakewa don haɓaka aiwatarwa da tasiri. Musamman ma, za a faɗaɗa aikin Safety Net na ƙasa don samar da kuɗin da aka yi niyya ga gidaje marasa galihu da marasa galihu. Bugu da kari, za a yi kokarin yaye wadanda suka amfana da su zuwa ayyuka masu inganci da aikin yi. A halin yanzu muna nazarin manufofin mu na haraji da kasafin kuɗi. Burinmu shine mu kara yawan kudaden shiga zuwa GDP daga kasa da kashi 10 a halin yanzu zuwa kashi 18 cikin dari a wa’adin wannan Gwamnati. Gwamnati za ta yi kokarin ci gaba da shawo kan matsalar kudi ta hanyar aiwatar da muhimman sauye-sauyen tsarin kula da hada-hadar kudi na gwamnati,” in ji shi.

 

 

 

Ya kuma ce bisa la’akari da karancin albarkatun da ake samu ta hanyar kasafin kudin tarayya, gwamnati na kuma binciko tsare-tsaren hadin gwiwar jama’a masu zaman kansu don samar da muhimman ababen more rayuwa.

 

 

 

“Saboda haka, muna gayyatar kamfanoni masu zaman kansu da su yi hadin gwiwa da mu don tabbatar da cewa manufofinmu na kasafin kudi, kasuwanci da hada-hadar kudi, da kuma shirye-shiryenmu na raya kasa da ayyukanmu, sun samu nasarar bullowa kwazon jama’armu da sauran ababen more rayuwa, kamar yadda ya kamata. burinmu na kasa.

 

 

 

“Masu girma Sanatoci da Mambobi, wannan gabatar da kasafin kudin ba zai cika ba, ba tare da yaba wa kudurin kishin kasa na Majalisar Tarayya ta 10 na hada kai da bangaren Zartarwa kan manufar mu na sabunta fata da cika alkawuran da muka yi wa al’ummar Najeriya ba. Ina tabbatar muku da kwakkwaran jajircewar bangaren Zartarwa na dorewar da zurfafa dangantaka da Majalisar Dokoki ta kasa.

 

 

 

“Yayin da kuka yi la’akari da kiyasin Kasafin Kudi na 2024, mun yi imanin cewa za a gudanar da tsarin bitar ‘yan majalisa da nufin ganin mun dawo da abin da muke so zuwa kasafin kudin Janairu zuwa Disamba.

 

“Ba ni da tantama cewa za a yi muku jagora bisa muradun dukkan ‘yan Najeriya. Dole ne mu tabbatar da cewa kawai ayyuka da shirye-shirye tare da fa’idodin adalci an ba su izinin shiga cikin Kasafin kuɗi na 2024. Bugu da kari, kawai ayyuka da shirye-shiryen da suka yi daidai da ka’idojin sassa na MDAs kuma waɗanda ke da ikon tabbatar da hangen nesa na Gwamnatinmu yakamata a saka su cikin kasafin kuɗi.

 

 

 

A matsayinmu na Gwamnati, mun himmatu wajen inganta rayuwar al’ummarmu da kuma cika musu alkawuran da muka dauka. Kasafin kudin 2024 na da damar bunkasa ayyuka, inganta ci gaban kananan masana’antu, kanana da matsakaitan masana’antu, inganta tsaro da tsaron jama’a, da inganta rayuwar jama’armu baki daya”, in ji shugaba Tinubu.

 

 

 

A nasa jawabin, shugaban majalisar dattawa, Godswill Akpabio ya yi kira da a sassauta harkallar hukumomin gwamnati domin yin tasiri da rage kashe kudade.

 

 

 

Ya kuma ce tattalin arzikin kasa daya hadari ne da aka dauki tsawon lokaci ana bukatar a canza shi.

 

 

 

Shugaban majalisar dattawan ya kuma bayyana cewa majalisar za ta ci gaba da kasancewa tare da al’ummar Najeriya tare da kare hakkokinsu.

 

 

 

A nasa bangaren, Kakakin Majalisar Wakilai, Hon Tajudeen Abbas ya ce sanannen abu ne cewa miliyoyin ‘yan Najeriya na rayuwa cikin mawuyacin hali.

 

 

 

Ya ce jama’a sun kuma sa ido ga gwamnatin Tinubu ta samar da mafita cikin gaggawa da kuma dorewa.

 

 

 

” Abubuwan da shugaban kasa ya yi da kuma tarihin da ka yi wajen gudanar da mulki sun kara sa rai ga ‘yan Najeriya. Mai girma shugaban kasa, saboda haka ne ba za mu iya yin kasa a gwiwa ba ga ‘yan Nijeriya. Idan wani zai iya canza ruɓa ya tsara sabon hanya ga Najeriya, KAI NE! Ba ni da kokwanton cewa za mu iya daidaita abin da ‘yan Najeriya ke bukata ta hanyar jagorancin ku na hangen nesa da kuma jajircewar Majalisar Tarayya.

 

Saboda haka bai kamata a kalli kasafin kudin da aka shimfida a gabanmu a yau a matsayin takardan kudi kawai ba, illa dai nuni ne da kudurin da muke da shi na magance matsalolin da ‘yan kasa ke fama da su. Domin inganta ci gaban tattalin arziki , ya kamata kasafin 2024 ya ba da fifikon shirye-shiryen jin dadin jama’a domin taimakawa wajen rage talauci da rashin daidaito. Hakanan mahimmanci shine samar da ayyukan yi da karfafa matasa bisa la’akari da yawan matasa da ke karuwa. Rashin yin hakan yana nufin rashin saka hannun jari a nan gaba. Wannan kasafin kudin kuma dole ne ya ba da fifikon saka hannun jari a fannin ilimi da kiwon lafiya, wanda ke da matukar muhimmanci ga ci gaban jarin dan Adam da samar da ma’aikata masu inganci. Ci gaban ababen more rayuwa wani yanki ne mai mahimmanci, wanda ke da mahimmanci ga ci gaban tattalin arziki. Babban ƙalubale, duk da haka, shine daidaita waɗannan abubuwan da suka fi dacewa a cikin ƙaƙƙarfan albarkatun da ake da su. Bisa la’akari da wannan da kalubalen da ke da nasaba da dimbin basussukan jama’a, Majalisar Dokokin kasar za ta tabbatar da cewa kasafin kudin shekarar 2024 ya kunshi tsare-tsare masu inganci na kula da basussuka mai dorewa, gami da matakan kara kudaden shiga da kuma kula da yadda ake kashe kudade. Musamman, ya kamata a mai da hankali kan samar da karin kudaden shiga ta hanyar sake fasalin haraji, gyara kasafin kudi, sake fasalin tallafi, hadewar musayar waje, da tattara kudaden shiga tsakani. A tattaunawar da muka yi da MDAs a kwanan baya kan MTEF, mun jaddada bukatar hukumomin samar da kudaden shiga su rubanya manufofinsu don cimma kudaden shigar N18tn da aka tsara a cikin kasafin kudin,” inji shi.

 

 

Shugaban majalisar ya yi kira da a yi gyare-gyare a kasafin kudin, gami da sauya sassan da suka dace na kundin tsarin mulkin kasa da kuma dokokin da ake da su don karfafa tsarin kasafin kudi da kuma canza kasafin kudin mu ya zama ingantaccen kayan aiki na ci gaba.

 

 

 

Ya bayyana tabbacin majalisar ta 10 na yin aiki tare da shugaban kasa domin ganin ya samu nasara kuma Najeriya ta samu nasara.

 

 

 

Ladan Nasidi.