Najeriya na kalubalantar sabon kawancen hadin gwiwa a tsakanin kasashen Afirka a fannin ciniki da nufin karfafa hadin gwiwa tsakanin hukumomin kwastam domin inganta harkokin kasuwanci da zurfafa dunkulewar tattalin arziki a fadin nahiyar.
Dangane da wannan hangen nesa Kwanturolan Hukumar Kwastam ta Najeriya (NCS) Adewale Adeniyi ya ce Najeriya na sake dawo da kanta a matsayin babbar cibiyar kasuwanci a Afirka ta hanyar yin gyare-gyare mai nisa da za ta zamanantar da ayyukan tashar jiragen ruwa da kuma saukaka harkokin kasuwanci a kan iyakokin kasashen.
Adeniyi ya bayyana haka ne yayin taron ganawa da manema labarai na watan Nuwamba a fadar gwamnati da ke Abuja ranar Juma’a.
Ya kuma bayyana cewa Najeriya za ta karbi bakuncin wani babban taro na nahiyar daga ranar 17-19 ga Nuwamba ta 2025 a karkashin tsarin hukumar kwastam.
Adeniyi ya jaddada cewa “domin Najeriya ta samu cikakkiyar damar bunkasa kasuwancinta dole ne a dauki matakan gaggawa don rage cunkoso tashoshin jiragen ruwa na kasar da karfafa ingancin kayan aiki da kuma sabunta tsarin sarrafa kaya.”
Ya ce “cimma wannan yana buƙatar Najeriya ta shiga cikin ƙungiyar ƙasashe masu cikakken amfani da tsarin taga guda ɗaya na ƙasa – tsarin tsarin dijital wanda ke daidaita dukkan hanyoyin da suka shafi kasuwanci kawar da jinkiri rage hulɗar ɗan adam da kuma hana ɗimbin kudaden shiga.”
“A cikin takardar da ke isar da wannan tsawaita, an yi tsokaci kan takamaiman KPI ciki har da aiwatar da yankin ciniki cikin ‘yanci na Afirka (AfCFTA) Shugaban kasa Bola Ahmed Tinubu ya bayyana karara cewa gwamnatinsa na da niyyar amfani da kasuwanci a matsayin wani makami na bunkasa tattalin arziki da kawar da fatara tare da sanin dimbin damammaki da ake da su. Takardun manufofin da aka gabatar ya bayyana karara dabarun da aka tsara don inganta kasuwanci.
“Najeriya na sake dawo da kanta a matsayin cibiyar kasuwanci ta yanki kuma manufar ta jaddada bukatar rage cunkoso a tashoshin jiragen ruwa da kara zuba jari a cikin tashoshin jiragen ruwa da shiga kungiyar kwastam ta hanyar yin amfani da tsarin tagar guda daya. Wadannan abubuwa ne da ke nuni ga muhimmin muhimmin mahimmanci: bukatar gaggawa ta bada kulawa sosai ga kasuwanci,” in ji shugaban kwastam.
A cewar Adeniyi gwamnatin shugaba Bola Ahmed Tinubu ta manufofin da ta sa ya nuna bukatar da ake da ita na zuba jari a cikin kayayyakin more rayuwa na tashar jiragen ruwa don rage cikas da kuma inganta lokacin da za a yi amfani da kayayyakin.
Ya jaddada cewa duk da cewa Najeriya ta ci gaba da kasancewa mai himma da jajircewa a cikin kungiyar ta ETLS ba za’a iya fadin haka ga sauran kasashe mambobin kungiyar ECOWAS ba domin lamarin da ya kawo tsaiko wajen hada-hadar tattalin arziki a yammacin Afirka.
Adeniyi ya ci gaba da cewa “a karkashin irin wadannan yarjejeniyoyin ana sa ran kasashe za su rage sannu a hankali tare da kawar da harajin kwastam kan kayayyakin da ake samarwa a yankin don ba da damar yin ciniki tsakanin kasashen Afirka ba tare da wata matsala ba. Sai dai rashin aiwatar da tsarin a tsakanin kasashen da ke shiga ya kawo cikas ga manufofin wadannan shirye-shirye.”
Adeniyi ya kara da cewa an tsara hukumar kwastam ta PACT domin magance wadannan gibin ta hanyar inganta hadin gwiwa da inganta daidaito da kara karfin aiki da kuma tabbatar da cewa kasashen Afirka sun fi dacewa da samun damar sauke nauyin da ya rataya a wuyansu a karkashin yankin ciniki cikin ‘yanci na nahiyar Afrika (AfCFTA).
Yace; “Yanzu kwastan a shirye suke su taka rawar da suke takawa wajen aiwatar da shirin tattalin arzikin yankin. Asali idan kwastam ke aiwatar da yarjejeniyar ciniki cikin ‘yanci kamar kowace yarjejeniya hadewa akwai batutuwan da suka shafi aiwatar da ka’idojin asali ko fifikon kasuwanci ko dakatar da harajin kwastam kan kasuwanci tsakanin mambobin rukunin tattalin arziki guda daya a wannan karon da muke magana kan sauran kasashen Afirka.
“Don haka yana bukatar karfafa karfi yana bukatar kudurin siyasa mai karfi daga bangaren kasashe daban-daban don aiwatar da yarjejeniyar ciniki saboda ya shafi dakatar da harajin kwastam. Kasashe za su yi watsi da wani bangare na harajin kwastam sannu a hankali su rage su har sai ya zama sifili ta yadda kayayyakin da ake samarwa a Afirka za a iya yin ciniki tsakanin kasashen Afirka.”
“Abin da kwarewarmu ta kasance a cikin shekarun da suka wuce shi ne cewa ko a matakin yanki shirin haɗin gwiwar tattalin arziki ya kasance mai lalacewa tare da wasu ƙalubalen aiwatarwa. Na san cewa Najeriya ta kasance mai taka rawa a cikin shirin ETLs ECOWAS na tattalin arziki shirin ‘yantar da kasuwanci amma ba zamu iya cewa ga sauran kasashe 14 na ECOWAS ma,” Adeniyi ya ce.
