Gwamnatin Jamhuriyar Dimokaradiyyar Kwango (DRC) ta ki amincewa da kiraye-kirayen ‘yan adawa na sake gudanar da zabukan da ke cike da cece-kuce, yayin da babbar tawagar ‘yan sa-ido ta bayyana cewa, an tabka kura-kurai da dama da ka iya kawo cikas ga wasu sakamakon.
Sakamakon wucin gadi da aka fitar ya zuwa yanzu daga babban zaben kasar na ranar 20 ga watan Disamba ya nuna shugaban kasar Felix Tshisekedi ne ke kan gaba, amma masu adawa da shi sun bukaci a soke zaben, saboda batutuwan da suka yadu a zaben da kuma tattara kuri’u.
Rikicin dai na barazanar kara dagula lamura a kasar ta Kwango, wadda tuni ta ke fama da matsalar tsaro a yankunan gabashin kasar.
Kongo ita ce kan gaba a duniya wajen samar da cobalt da sauran ma’adanai da karafa na masana’antu.
A wani sabon rahoto da ta fitar kan zabukan shugaban kasa da na ‘yan majalisar dokokin kasar bisa ra’ayoyin dubban masu sa ido, tawagar hadin gwiwa mai zaman kanta da ke sa ido kan kuri’u na Cocin Katolika mai karfi a Congo da Cocin Furotesta ta ce ta samu rahotanni 5,402 na aukuwar lamarin a rumfunan zabe, sama da kashi 60% na wanda ya katse zaben.
Manufar CENCO-ECC ta ce “ta rubuta wasu kurakurai da yawa da za su iya shafar amincin sakamakon,” in ji shi.
Musamman ma, ta nuna shakku kan sahihancin matakin da hukumar zaben kasar ta CENI ta dauka na tsawaita wasu kada kuri’a sama da ranar 20 ga watan Disamba kuma ta ce ba a kammala zaben ba har sai ranar 27 ga watan Disamba.
Tawagar Moise Katumbi, daya daga cikin manyan masu kalubalantar Tshisekedi, ta yi watsi da amfani da hanyoyin shari’a wajen yin takara da sakamakon, yana mai cewa hukumomin gwamnati sun dukufa wajen ganin an kada kuri’ar amincewa da shugaban kasar. Hukumar ta CENI ta musanta hakan.
Shi da wasu jiga-jigan ‘yan adawa sun yi kira da a sake zaben, amma kakakin gwamnati Patrick Muyaya ya ce a ranar Alhamis ‘yan adawa su jira har sai an fitar da cikakken sakamako sannan su kalubalancisu a kotuna idan ya cancanta.
Ya ce gwamnati ta kuduri aniyar tabbatar da gudanar da zabe cikin gaskiya da adalci, sannan ya yi watsi da barazanar da Katumbi ya yi na gudanar da zanga-zanga a fadin kasar, bayan da ‘yan sanda suka tilastawa tarwatsa zanga-zangar da aka hana gudanar da zabe a ranar Laraba.
Magoya bayan ‘yan adawa na shirin gudanar da zanga-zanga, yayin da jami’an ‘yan sandan kwantar da tarzoma suka yi dafifi a kusa da hedkwatar dan takarar shugaban kasa na jam’iyyar adawa ta Kwango, Martin Fayulu, domin dakile wata zanga-zangar da ‘yan adawar ke kira da a sake gudanar da zaben kasa na makon jiya, a birnin Kinshasa.
Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo Disamba 27, 2023…. Nemi Haƙƙin Lasisi Kara karantawa.
“Ba a yin takara da sakamakon zabe a kan tituna. Kuma mu a matsayinmu na gwamnati za mu dauki matakin ganin an kiyaye zaman lafiyar jama’a,” in ji Muyaya.
Hukumar ta CENI za ta fitar da wasu sakamakon zaben shugaban kasa na wucin gadi gabanin wa’adin ranar 31 ga watan Disamba.
Na baya-bayan nan ya nuna Tshisekedi yana kan gaba da abokan hamayyarsa 18, inda aka kirga sama da kashi 76% na kusan kuri’u miliyan 12.5 kawo yanzu.
Har yanzu hukumar ta CENI ba ta bayyana nawa ne daga cikin masu rajistar zabe miliyan 44 na Kongo suka shiga ba.
Ya zuwa yanzu dai ta gudanar da sakamakon zaben rumfunan zabe 46,422 daga cikin 75,969, bisa ga kididdigar da ta yi na baya-bayan nan.
Baya ga batutuwan da suka shafi ranar zaben, ‘yan adawa da masu sa ido masu zaman kansu sun ce hukumar ta CENI ta gaza bin sahihin tsarin tattara sakamakon zabe da kuma wallafa sakamakon.
Hukumar ta CENI ba ta ba da amsa kai tsaye ga bukatar yin sharhi ba.
Symocel, wata tawagar sa ido na kungiyoyin farar hula, ta rubuta wasika ga CENI a ranar 26 ga Disamba rahotannin tuta daga larduna da dama na jami’an CENI na karkata akalar kayayyakin zabe da gudanar da ayyukan zabe a wajen cibiyoyin hukuma.
“Yawan wannan al’amari ya yi yawa kuma zai iya murguda sakamakon zaben da a hankali cibiyar ku ke sanar da ita,” in ji ta.
Kodinetan Symocel Luc Lutala ya tabbatar da sahihancin wasikar a ranar Laraba ya ce “akwai matsaloli da yawa game da shirin zaben kamar yadda ake kirga kuri’un”.
A cikin rahoton nata, tawagar CENCO-ECC ta bukaci CENI da ta buga sakamako kawai bisa ingantattun tsayin daka daga cibiyoyin gida.
Reuters/Ladan Nasidi.
